Άρθρα

Το φωσφάνιο ή φωσφίνη (phosphine) είναι μια ανόργανη χημική ένωση που περιέχει ένα άτομο φωσφόρου και τρία άτομα υδρογόνου, με μοριακό τύπο PH₃.

Η φωσφίνη αποτελεί συστατικό της ατμόσφαιρας της Γης και μπορεί να παραχθεί από τη ζωή – είτε ανθρώπινη είτε μικροβιακή. Πρόκειται για ένα δυσώδες αέριο που δημιουργούν οι βιομηχανικές δραστηριότητες ή ορισμένα είδη αναερόβιων βακτηρίων, τα οποία βρίσκονται σε περιβάλλοντα με λίγο οξυγόνο, όπως ζωϊκά έντερα και έλη. Κατά τη διάρκεια του 1^ου  Παγκοσμίου Πολέμου χρησιμοποιήθηκε ως χημικό όπλο.

Το αέριο αυτό ανιχνεύθηκε στην ατμόσφαιρα της Αφροδίτης σύμφωνα με την δημοσίευση στο περιοδικό Νature [Phosphine gas in the cloud decks of Venus].

Μια υπόθεση των επιστημόνων είναι ότι κάποιος ζωντανός οργανισμός ίσως παρήγαγε αυτό το αέριο, επομένως, μπορεί να υπάρχει ή να υπήρξε ζωή στον δεύτερο πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος.

Η Αφροδίτη είναι ο κοντινότερος γείτονας της Γης και έχει παρόμοια δομή αλλά είναι ελαφρώς μικρότερη από τη Γη. Το 96% της ατμόσφαιράς της αποτελείται από διοξείδιο του άνθρακα, έτσι ο πλανήτης βιώνει ένα μόνιμο φαινόμενο του θερμοκηπίου. Καλύπτεται από μια πυκνή, τοξική ατμόσφαιρα που παγιδεύει τη θερμότητα. Για τον λόγο αυτό η θερμοκρασία στην επιφάνειά της φτάνει τους 471 βαθμούς Κελσίου, είναι δηλαδή τόσο υψηλή που λιώνει ο μόλυβδος.  Στα ανώτερα στρώματα της ατμόσφαιράς της, όμως, οι συνθήκες είναι πιο βιώσιμες. Εκεί βρέθηκε και η φωσφίνη.

Βέβαια και η ατμόσφαιρα της Αφροδίτης αποτελείται κυρίως από τοξικά αέρια, οπότε είναι περίεργο που η φωσφίνη δεν διαλύεται άμεσα και μπόρεσε να εντοπιστεί από τους επιστήμονες.

Την ανακάλυψη αυτή δημοσίευσε ομάδα ερευνητών του πανεπιστημίου του Κάρντιφ. Η ομάδα εξηγεί ότι η παρουσία της φωσφίνης «δεν αποτελεί απόδειξη ύπαρξης ζωής, αλλά της δίχως εξήγηση χημείας» που υπάρχει στην Αφροδίτη.

«Μπορώ μόνο να εικάσω τι είδους ζωής μπορεί να επιβιώσει στην Αφροδίτη, αν πραγματικά υπάρχει ζωή εκεί. Καμία μορφή ζωής δεν θα επιβίωνε στην επιφάνειά της, επειδή είναι εντελώς αφιλόξενη ακόμη και για βιοχημείες εντελώς διαφορετικές από τη δική μας. Όμως πριν από πολύ καιρό, η Αφροδίτη ίσως να είχε ζωή στην επιφάνειά της, προτού κάποιο φαινόμενο του θερμοκηπίου να αφήσει το μεγαλύτερο μέρος του πλανήτη μη κατοικήσιμο», είπε η Σόουσα-Σίλβα.

Ορισμένοι επιστήμονες υποψιάζονταν ότι τα νέφη στην ανώτερη ατμόσφαιρα της Αφροδίτης, όπου η θερμοκρασία είναι ήπια (περίπου 30 βαθμοί Κελσίου) μπορεί να περιέχουν μικρόβια που αντέχουν στο ακραίο, όξινο περιβάλλον. Το βασικό συστατικό των νεφώσεων αυτών είναι, σε ποσοστό 90%, το θειικό οξύ. Τα μικρόβια της Γης δεν θα άντεχαν σε τέτοια οξύτητα.

«Αν πρόκειται για μικροοργανισμούς, τότε θα έπρεπε να έχουν πρόσβαση στο ηλιακό φως και σε νερό και ίσως να ζουν σε υγρά σταγονίδια ώστε να μην αφυδατώνονται, όμως θα χρειάζονταν κάποιον άγνωστο μηχανισμό για να προστατευθούν από τη διάβρωση των οξέων», εξήγησε η Γκρέιβς.

«Κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε για να εξηγήσουμε αυτήν την ανακάλυψη χωρίς να χρειάζεται να καταφύγουμε σε μια βιολογική διαδικασία. Με τις γνώσεις που έχουμε σήμερα για τη φωσφίνη, την Αφροδίτη και τη γεωχημεία, δεν μπορούμε να εξηγήσουμε την παρουσία φωσφίνης στα νέφη της Αφροδίτης. Αυτό δεν σημαίνει ότι υπάρχει ζωή. Σημαίνει μόνο ότι με κάποια εξωτική διαδικασία παράγεται φωσφίνη και ότι πρέπει να ξαναδούμε όσα γνωρίζουμε για την Αφροδίτη», τόνισε η Κλάρα Σόουσα-Σίλβα.

«Η φωσφίνη παράγεται είτε από κάποια χημική ή γεωλογική διαδικασία που κανείς μας δεν γνωρίζει – ή την παράγει κάποιος ζωντανός οργανισμός», δηλώνει επίσης στην Independent η αστροφυσικός Emily Drabek-Maunder.

Το περιβάλλον της Αφροδίτης είναι ταυτόχρονο «εχθρικό» για τη φωσφίνη. Η επιφάνεια και η ατμόσφαιρά της περιλαμβάνουν οξυγονούχες ενώσεις που θα αντιδρούσαν πολύ γρήγορα με τη φωσφίνη και θα την κατέστρεφαν. «Κάτι πρέπει να δημιουργεί τη φωσφίνη στην Αφροδίτη, εξίσου γρήγορα με τον ρυθμό που καταστρέφεται», σχολίασε η Ανίτα Ρίτσαρντς, αστροφυσικός που συνεργάζεται με το Πανεπιστήμιο του Μάντσεστερ.

Στο παρελθόν, ρομποτικά σκάφη έχουν επισκεφθεί την Αφροδίτη αλλά τώρα ίσως χρειάζεται να οργανωθεί μια νέα αποστολή για να επιβεβαιώσει την ύπαρξη ζωής.

«Ευτυχώς, η Αφροδίτη είναι ακριβώς δίπλα μας. Μπορούμε, κυριολεκτικά, να πεταχτούμε μέχρι εκεί και να το ελέγξουμε», είπε η Σόουσα-Σίλβα.

Διαβάστε Επίσης: https://arxiv.org/abs/2009.06499