Άρθρα

Οι αστρονόμοι μόλις κυκλοφόρησαν την εικόνα υψηλότερης ανάλυσης του ήλιου. Τραβήχτηκε από το ηλιακό τηλεσκόπιο Daniel K. Inouye (DKIST) στο Maui και μας δίνει μια άνευ προηγουμένου άποψη για τον πλησιέστερο σε μας αστέρα και μας φέρνει πιο κοντά στην επίλυση αρκετών μακρόχρονων μυστηρίων.

Η νέα αυτή εικόνα δείχνει τη δυναμική ισχύ του τηλεσκοπίου. Εμφανίζει μια επιφάνεια που χωρίζεται σε διακριτά κύτταρα στο μέγεθος του Τέξας,σαν ραγισμένα τμήματα στο έδαφος της ερήμου. Μπορείτε να δείτε το πλάσμα που διαρρέει από την επιφάνεια, ανεβαίνοντας ψηλά στην ηλιακή ατμόσφαιρα πριν βυθιστεί πίσω στις πιο σκοτεινές λωρίδες.

«Βλέπουμε πλέον τις μικρότερες λεπτομέρειες στο μεγαλύτερο αντικείμενο του ηλιακού μας συστήματος», λέει ο Thomas Rimmele, διευθυντής του DKIST. Η νέα εικόνα λήφθηκε στις 10 Δεκεμβρίου, όταν το τηλεσκόπιο πέτυχε το πρώτο φως. Εξακολουθεί να είναι τεχνικά υπό κατασκευή, ενώ πρόκειται σύντομα να συνδεθεί με τρία άλλα όργανα.

Όταν αρχίσουν οι επίσημες παρατηρήσεις τον Ιούλιο, το DKIST, με το κάτοπτρο διαμέτρου δεκατριών ποδιών (4.3 μέτρα), θα είναι το πιο ισχυρό ηλιακό τηλεσκόπιο στον κόσμο. Βρίσκεται στην Haleakalā (η ψηλότερη κορυφή στο Maui) και θα μπορεί να παρατηρεί δομές στην επιφάνεια του ήλιου, με ελάχιστο μέγεθος τα 30 χιλιόμετρα. Αυτή η ανάλυση είναι πάνω από πέντε φορές μεγαλύτερη από αυτήν του προκατόχου του DKIST, του ηλιακού τηλεσκοπίου Richard B. Dunn στο Νέο Μεξικό.

Το DKIST σχεδιάστηκε ειδικά για να κάνει ακριβείς μετρήσεις του μαγνητικού πεδίου του ήλιου σε όλο το στέμμα (την εξώτατη περιοχή της ατμόσφαιράς του) και να απαντήσει σε ερωτήσεις όπως γιατί το στέμμα είναι εκατομμύρια βαθμούς θερμότερο από την επιφάνεια του ήλιου.

Άλλα όργανα που θα συνδεθούν στο τηλεσκόπιο μέσα στους επόμενους έξι μήνες θα συλλέξουν δεδομένα σχετικά με τη θερμοκρασία, την ταχύτητα και τις ηλιακές δομές. Ο νέος ηλιακός κύκλος πρόκειται σύντομα να ξεκινήσει και αυτό σημαίνει ότι θα υπάρξει ένας πλούτος ηλιακής δραστηριότητας.

Για να παρατηρήσει κανείς τον ήλιο, δεν μπορεί απλά να κατασκευάσει ένα τηλεσκόπιο με τον παλιομοδίτικο τρόπο. Το DKIST διαθέτει ένα από τα πιο πολύπλοκα οπτικά συστήματα στον κόσμο προσαρμοσμένα στην ηλιακή ακτινοβολία. Χρησιμοποιεί κάτοπτρα με ικανότητα παραμόρφωσης για να αντισταθμίσει τις στρεβλώσεις που προκαλούνται από την ατμόσφαιρα της Γης. Το σχήμα του κατόπτρου ρυθμίζεται 2.000 φορές ανά δευτερόλεπτο. Επίσης όταν το τηλεσκόπιο στοχεύει προς τον ήλιο θερμαίνεται αρκετά για να λιώσει μέταλλο. Για να το ψύξει, η ομάδα του DKIST πρέπει να χρησιμοποιήσει μια ολόκληρη πισίνα με πάγο και πάνω από 12 χιλιόμετρα σωληνώσεων που διανέμουν ψυκτικό υγρό.

Υπάρχει ένας καλός λόγος για τον οποίο πρέπει να ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στον ήλιο. Όταν η ηλιακή ατμόσφαιρα απελευθερώνει τη μαγνητική της ενέργεια, οδηγεί σε εκρηκτικά φαινόμενα όπως οι ηλιακές εκλάμψεις που εκσφενδονίζουν υπερβολικά ενεργειακά σωματίδια στο ηλιακό σύστημα προς όλες τις κατευθύνσεις, συμπεριλαμβανομένης και της δικής μας. Αυτός ο «διαστημικός καιρός» μπορεί να προκαλέσει όλεθρο σε πράγματα όπως η δορυφορική πλοήγηση (GPS) και τα ηλεκτρικά δίκτυα. Η απόκτηση περισσότερων στοιχείων σχετικά με την ηλιακή δραστηριότητα θα μπορούσε να μας δώσει περισσότερες πληροφορίες για το πότε θα χτυπήσουν αυτά τα επικίνδυνα φαινόμενα.

Η ιστορία του τηλεσκοπίου δεν είναι χωρίς διαμάχη. Η Haleakalā είναι σημαντική για τον πολιτισμό των εγγενών Χαβανέζων, οι οποίοι διαμαρτυρήθηκαν για την κατασκευή του DKIST το καλοκαίρι του 2015. Η ομάδα DKIST αντιμετώπισε τις ανησυχίες αυτές με διάφορους τρόπους, όπως η δρομολόγηση ενός προγράμματος 20 εκατομμυρίων δολαρίων στο κολέγιο Maui για τη διδασκαλία της επιστήμης σε συνδυασμό με την τοπική κουλτούρα και δεσμεύοντας το 2% του χρόνου του τηλεσκοπίου για τους ντόπιους.

Το σχέδιο είναι να διατηρηθεί το DKIST λειτουργικό για τουλάχιστον τέσσερις ηλιακούς κύκλους, ή περίπου 44 χρόνια. «Είμαστε τώρα στο τελικό σπριντ ενός πολύ μεγάλου μαραθωνίου», λέει ο Rimmele. «Αυτές οι πρώτες εικόνες είναι πραγματικά μόνο η αρχή».